دوستی های ما در دهه های مختلف زندگی چه طور تغییر میکنه؟

نویسنده: دکتر سعید قدرتی

خیلی از ماها در طول دوران مختلف زندگی، دوستایی داشتیم که خیلی باهاشون صمیمی بودیم. دوستایی که شاید فکر میکردیم قراره تا همیشه با هم باشیم ولی شاید الان سال به سال هم سراغی از هم نگیریم! یه سوالی که برای خیلیا ممکنه پیش بیاد اینه که آیا این اتفاق، اتفاق سالمیه یا اینکه مشکلی در من بوده که خیلی از روابطم حذف و یا کمرنگ شدن؟

اهمیت دوستی برای سلامت روان

روابط دوستانه یکی از عواملی هستن که روی سلامت روان و رشد روانی ما نقش مهمی دارن. پژوهش ها نشون دادن که اهمیت دوست توی سلامت روان خیلی زیاده. به طوری که همونقدر که شما به رژیم غذایی یا رژیم ورزشی برای سلامت جسم و روانت نیاز داری، به یه رژیم اجتماعی یا به عبارتی یک سری از روابط دوستانه سالم هم نیاز داری. این دوستی ها میتونه روی رضایت از زندگی و حتی طول عمر ما اثربگذاره. (همونطور که قدیمی ها متوجهش شده بودن و میگفتن، صله رحم طول عمر رو زیاد میکنه!)

دوستی ها توی دوره های مختلف زندگی چه شکلی دارن؟

دوستی ها توی دوران مختلف متناسب با نیازهای روانی و رشدی ما شکل میگیرن و به همین ترتیب با تغییر دوره های زندگی و تغییر نیازهای روانی و شکل زندگی، تغییر دوستی ها هم ناگزیره! در ادامه شکل روابط دوستی رو توی دهه های مختلف زندگی بررسی می کنیم:

دوران کودکی و نوجوانی:

توی این دوران، بچه ها معمولا با افراد هم سن خودشون دوست میشن و این دوستی ها بر اساس یک سری تجربه های مشترک شکل میگیره. مثل همکلاسی بودن، همسایه بودن، هم سرویس بودن و غیره. توی این سنین روابط خیلی ساده ان و البته می تونن عمیق هم باشن. ولی خب با تغییر شرایط مثل تغییر مدرسه، تغییر محله زندگی و غیره، این دوستی ها هم کمرنگ و یا حذف میشن. اگرچه خیلی از ماها ممکنه دوستایی داشته باشیم که از این دوره ها برامون مونده باشن و خیلی برامون نوستالژیک باشه این دوستی ها ولی خب طبیعیه که با تغییر شرایط زندگی مثل ورود به دانشگاه یا محیط کار این دوستی ها هم کمرنگ بشن.

دهه بیست سالگی: شلوغ ترین دهه از نظر رابطه

توی حوالی سنین 20 سالگی تجربه هایی مثل دانشگاه، خوابگاه، تجربه محیط های کاری و حتی کلاس های آموزشی مختلف باعث میشه فرد با افراد زیادی دوست بشه. یکی از ویژگی های این دوره اینه که افراد توی این دوره نسبت به شکل دهی دوستی های جدید خیلی باز عمل میکنن و این اتفاق باعث شکل گیری شناخت اجتماعی عمیقی از آدمها میشه و مهارتهای ارتباطی و اجتماعی فرد رو تقویت میکنه. فرد با افراد مختلف، با نظرات و نگرش های مختلف آشنا میشه و این اتفاق به رشد فکری و روانی فرد توی این دوران کمک میکنه.

چرا خیلی از دوستی های دهه 20 زندگی دوام ندارن؟

اگرچه تعداد دوستهای افراد توی این دوره معمولا زیاد میشه ولی خیلی از این روابط کیفیت بالایی ندارن و ممکنه سطحی باشن. توی این دوره هویت افراد در حال شکل گیریه و هنوز مسیر زندگی و ارزش های شخصی فرد به ثبات لازم نرسیده. عموما تموم شدن دوران لیسانس، تغییر محیط کاری فرد، تغییر مسیر زندگی، تغییر ارزش ها و نگرش های فرد باعث میشه خیلی از این دوستی ها محو بشن و کنار برن. از یه سنی به بعد، خیلی از افراد ممکنه بگن: «دیگه حوصله این روابط الکی رو ندارم» و کم کم به سمت روابط عمیق تر و مرز گذاشتن توی روابط دوستی شون برن.

دهه سی سالگی: دهه دوستی های عمیق

با نزدیک شدن به سی سالگی، افراد ممکنه کم کم تغییرات مهمی مثل ازدواج، بچه دار شدن، مهاجرت و تغییر محیط کاری داشته باشن. توی این شرایط کم کم دوستی های سطحی تر حذف میشن و دوستی های عمیق تر بر اساس ارزش های مشترک، درک متقابل باقی میمونن. درست مثل یه درختی که هرس میشه و شاخه های اضافیش قطع میشه و شاخه های اصلی و مهمش باقی میمونه. توی این سن شلوغی دهه بیست سالگی دیگه وجود نداره و ممکنه خیلی از افراد احساس تنهایی بیشتری کنن. در عین حال افراد برای دوستی گزینش میشن و خیلی ها شروع به مرزگذاشتن توی روابط دوستانه شون میکنن. دوستی های این دوره معمولا عمیق ترن و احساس امنیت بیشتری به افراد میدن.

دهه چهل سالگی

توی این دهه، افراد معمولا مشغله شون خیلی زیاد تر میشه. فرد باید بین وظایف مختلف زندگی مثل وظایف مربوط به شغل، خانواده و فرزند توازن برقرار کنه. خیلی از دوستی ها ممکنه بر اساس همین نقش ها شکل بگیره. مثلا ممکنه یه مادر با مادر همکلاسی پسرش دوست بشه، چون میتونن زمان مشترکی رو باهم بگذرونن و تنها نباشن. پس طبیعیه که نقش دوستی های قبل ممکنه کمرنگ تر بشه و یا شکلشون تغییر بکنه. طبیعیه که فرد نتونه توی این سن مثل زمان های قبل از ازدواجش، با دوستای قدیمیش وقت بگذرونه و لازمه که برای ثبات این دوستی ها انتظارات افراد از هم دیگه هم واقع بینانه تر بشه.

دهه پنجاه به بعد

توی این دوره ممکنه خیلی از افراد مشغله کاریشون دوباره کم تر بشه. ممکنه بازنشسته بشن و یا فرزندانشون به قولی سر و سامون گرفته باشن! پس دوباره شکل روابط دوستانه توی این سنین تغییر میکنه. افراد ممکنه به روابط دوستانه گذشته شون رو بیارن و حس نوستالژیکی از این رابطه ها بگیرن. شکل دهی دوستی های جدید توی این سن میتونه نقش مهمی توی سلامت روان و امید به زندگی افراد داشته باشه.

آیا کم شدن دوست ها نشونه مشکل روانیه؟

پژوهش ها نشون دادن که توی اواخر نوجوانی تعداد دوست ها شروع به افزایش میکنه و در اوایل جوانی به اوج خودش می رسه ولی کم کم از سنین 25 سالگی تا 45 سالگی شروع به کاهش میکنه. و از سنین 45 تا 55 سالگی به یک ثبات نسبی میرسه. پس از اواسط دهه سوم زندگی کم کم تعداد دوستها کاهش پیدا میکنه و این اتفاق کاملا طبیعیه.

آیا قطع ارتباط با یک سری از دوستان کار زشتیه؟

حقیقتش اینه که قطع ارتباط با یک سری افراد توی دوران مختلف زندگی یه اتفاق طبیعیه که متناسب با تغییر شرایط زندگی رخ میده. ممکنه وقتی شما ازدواج کردین، دیگه مثل قبل نتونید برای دوستای گذشته تون وقت بگذارید و طبیعیه که شکل دوستی تون و یا خود دوست هاتون هم تغییر بکنه. خیلی از افراد ممکنه به خاطر تغییر شرایط زندگی و تغییر رفاقتهاشون دچار احساس عذاب وجدان بشن و سعی داشته باشن دوستی هاشون رو به هر قیمت نگه دارن. پس نیازی به حفظ تمام دوستی ها نیست و نباید به این خاطر عذاب وجدان داشته باشیم.

از کجا بفهمیم دوستمون رو باید حفظ کنیم یا تغییر بدیم؟

برای پاسخ به این سوال میتونید از خودتون بپرسید که آیا این رفاقت هنوز داره به من کمک میکنه و من حس خوبی در این رابطه دارم؟ اگر جواب منفیه و حس میکنید این دوستی داره روی دوشتون سنگینی میکنه، پس نیازی هم به تقلا برای حفظش نیست. بپذیرید که شرایط زندگی تغییر کرده و ممکنه دیگه این دوستی کاربرد سابق رو نداره. در عین حال که توی زمان خودش رابطه خیلی خوب و کمک کننده ای بوده.

چه طور دوستی های مهم رو حفظ کنیم؟

1. رفقای اصلیت رو مشخص کن:

حقیقتش اینه که ما زمان و انرژی محدودی داریم و نمی تونیم تعداد خیلی زیادی دوست داشته باشیم. پس لازمه دوستای اصلیمون رو مشخص کنیم. میتونیم برای شناسایی دوستای اصلی این سوالات رو از خودمون بپرسیم؟

1. هروقت حالم گرفته باشه به کدوم دوستام زنگ میزنم و کدومشون پاسخگو هستن؟
2. آیا بعد از صحبت با دوستم حس خوبی دارم؟
3. آیا رفاقت با این فرد به من اسیب رسونده؟ یا که این دوستی برام سودمند بوده؟
4. آیا موقع صحبت با دوستم حس اجبار در خودم دارم یا دارم از صحبت با اون فرد لذت میبرم؟

خیلی از افراد برونگرا ممکنه روابط دوستانه زیادی شکل بدن و خب طبیعیه که نتونن برای همه این روابط وقت بگذارن.

2. درباره مشکلات رابطه تون صحبت کنید

ممکنه برای ما سخت باشه که در مورد دلخوری هامون از دوستمون حرف بزنیم و فرهنگ ما هم اینو خیلی نپذیره. ولی اگر جایی دلخوری ای بینتون پیش اومد، سعی کنید خیلی واضح در موردش صحبت کنید. اگر این کاررو نکنید، دلخوری هاتون قطره قطره روی هم تلنبار میشه و یک هو سیل کل رابطه تون رو میبره!

3. شرایط همدیگه رو درک کنید

لازمه که انتظارات واقع بینانه ای از دوستمون داشته باشیم و شرایطش رو درک کنیم. مثلا ممکنه دوستمون بچه دار بشه و دیگه نتونه مثل قبل برای ما وقت بگذاره. یا که ممکنه توی برهه هایی از زندگیش مشکلات شخصی پیدا کنه. پس لازمه که ما انتظاراتمون رو با شرایط دوستمون تطبیق بدیم و اون رو درک کنیم.

4. روابط فرساینده رو بشناس

بعضی از روابط ممکنه در گذر زمان حالت فرسایشی پیدا کنه. رابطه ای که روزی خوب بوده ممکنه یه روز دیگه کاملا فرساینده بشه. پس اگه یه رابطه برات فرساینده شده و نتونستی تعارضات رابطه رو حل کنی، اصرار به حفظ رابطه نداشته باش. اگه بعد از تماس با یه نفر مدام حس اضطراب، خستگی و یا خشم داری، ممکنه اون رابطه برات دیگه کارآمد نباشه.

در آخر اینکه اگر توی روابط دوستانه ات دچار تردید شدی و حس میکنی که نیاز به یه روانشناس داری که به حرفهات گوش کنه و توی گرفتن بهترین تصمیم کمکت کنه، میتونی از درمانگران کلنینک آنلاین ژیوان کمک بگیری، و از این قسمت اقدام به رزرو نوبت مشاوره کنی. کلینیک ژیوان سعی کرده با جمع کردن یکی از بهترین تیم های درمانی در حیطه روانشناسی از بهترین متخصص های این رشته کمک بگیره و بتونه یه محیط حرفه ای و امن برای مراجعین فراهم کنه.

 

منابع:

1. Bhattacharya K, Ghosh A, Monsivais D, Dunbar RIM, Kaski K. Sex differences in social focus across the life cycle in humans. Royal Society Open Science. 2016;3(4):160097.

 

2. AMERICAN TIME USE SURVEY — 2021 RESULTS. American Time Use Survey – 2021 Results. https://www.bls.gov/news.release/archives/atus_06232022.pdf